NAKNADA ŠTETE PO OSNOVU NEZAKONITOG KORIŠTENJA ŽIGA
Pravna problematika žiga je izuzetno malo zastupljena u stručnoj literaturi. U Bosni i Hercegovini gotovo da nema stručnog članka ili neke druge publikacije koja se isključivo bavi žigom, mada postoje stručne ustanove i specijalizovane Agencije koje se bave poslovima zaštite žiga. Problem nastupa kada dođe do spora između dva pravna subjekta po pitanju povrede prava na žig. Sudska praksa o toj vrsti sporova zakonodavstva BiH je veoma škrta, pa može se slobodno zaključiti da je i nema. Tema ovog rada je je naknada štete nastale po osnov u povrede prava na žig. Sama problematika povrede prava na žig je regulisana odredbama Zakona o Žigu BiH. Odredbom člana 80. Zakona o žigu je određeno:
„ (1) U slučaju povrede žiga ili prava iz prijave žiga ako žig bude priznat, tužilac može
tužbom da zahtijeva:
a) utvrđivanje povrede prava
b) zabranu daljnjeg vršenja učinjene povrede i budućih sličnih povreda prestankom ili uzdržavanjem od radnji koje to pravo povređuju,
c) uklanjanje stanja nastalog povredom prava,
d) povlačenje predmeta povrede iz privrednih tokova uz uvažavanje interesa trećih savjesnih lica,
e) potpuno uklanjanje predmeta povrede iz privrednih tokova,
f) uništenje predmeta kojima je izvršena povreda prava,
g) uništenje sredstava koja su isključivo ili u pretežnoj mjeri namijenjena ili se upotrebljavaju za činjenje povreda i koja su vlasništvo povredilaca,
h) prepuštanje predmeta povrede nosiocu prava uz naknadu troškova proizvodnje,
i) naknadu imovinske štete i opravdanih troškova postupka,
j) objavljivanje presude o trošku tuženog.
(2) Pri odlučivanju o zahtjevima iz stava (1) tač. c), d), e), f), g) i h) ovog člana sud je dužan
da uzme u obzir sve okolnosti slučaja, naročito srazmjer između težine učinjene povrede i zahtjeva, kao i interes ovlaštenog lica za osiguravanje efektivne zaštite prava.
(3) U postupku protiv lica čije su usluge bile upotrijebljene za povredu prava, a postojanje te povrede već je pravosnažno ustanovljeno u postupku prema trećem licu, pretpostavlja se da povreda prava postoji.
(4) Postupak po tužbi iz stava (1) ovog člana je hitan. „
Kao što vidimo pravno lice čije je pravo na žig povrijeđeno ima pravo kod nadležnog suda pokrenuti tužbu. Osim niza navedenih prava tužilac ima pravo i na nakadu štete i opravdanih troškova postupka. Pravo na naknadu štete u parničnom postupku ima tužilac koji dokaže da šteta postoji, da mu je tuženi skrivio štetu, odnosno da postoji uzročno posljedična veza između radnje tuženog i nanesene štete. U konkretnom slučaju kada tužitelj ustane sa tužbom on prvo mora dokazati da mu je povrijeđeno pravo na žig. U članu 49. Zakona je jasno definisano kada se može smatrati da je vlasniku žiga povrijeđeno pravo na žig. Osnovni uslov je da je znak (zaštićeni žig) istovjetan ili sličan njegovom žigu u odnosu na robe ili usluge koje su iste ili slične robi ili uslugama za koje je žig registriran ako postoji vjerovatnoća da javnost može biti dovedena u zabludu. Sudska praksa koja se može primjeniti u ovoj djelu tužbenog zahtjeva obično dolazi iz susjedne Srbije i Hrvatske. U zavisnosti o kakvoj vrsti žiga se radi i dokazi koje treba izvesti su drugačiji. Zaštićeni žigovi mogu biti u obliku znakova, boja, riječi i sl. Recimo često se dešava da određeni brendovi svoje znakove štite bojama koje su prepoznatljivi. Kao primjeri će mo navesti pojedine brendove koji se bave prodajom goriva. Obično malo poznati subjekti pokušavaju da kroz slične boje oboje svoje znakove i tako dovedu u zabludu kupce. U tom slučaju se u sudskom postupku vrši vještačenje po nadležnom vještaku kolji će vještačiti na okolnosti da li je tuženi tom radnjom doveo u zabludu prosječnog kupca koji svakodnevno koristi tu vrstu usluga. Složenost dokazivanja povrede prava na žig predstavlja u situaciji kada je zaštićeni žig u obliku riječi i kada se radi o uslugama. Obično se u tom slučaju od strane lica koje vrijeđaju pravo na žig kombinuju riječi sa zaštićenim žigom, upravo da se oteža dokazivanje ove okolnosti.
Kada se dokaže radnja povrede žiga onda se prelazi na procjenu visine štete koju trpi tužitelj. U odredbi člana 82. Zakona je određeno:
„ (1) Za sve povrede prava iz ovog zakona važe opća pravila o naknadi štete i odgovornosti za štetu, osim ako ovim zakonom nije drugačije određeno.
(2) Lice koje povrijedi žig dužno je platiti nosiocu prava odštetu u obimu koji se određuje prema općim pravilima o naknadi štete, ili u obimu koji odgovara ugovorenoj ili uobičajenoj naknadi za zakonito korištenje žiga.”
Kao što vidimo zakonodavac je ovdje dao 3 mogućnosti i to određivanje štete po opštim pravilima odgovornosti, ili po osnovu koji odgovara ugovorenoj ili uobičajenoj naknadi za zakonito korištenje žiga. Opšta pravila odgovornosti bi se odnosila na izgubljenu dobit koju tužitelj trpi zbog nezakonitog korištenja žiga. To bi u praksi značilo da je užitelj dužan da putem vještaka utvrđuje koliko mu je promet robama ili uslugama umanjen u spornom periodu što bi bio osnov za tu vrstu štete. Drugi osnov je ugovorena naknada koju je to pravno lice imali sa nekim trećim licem ili uobičajena naknada za zakonito korištenje žiga. Tu se javlja problem koju vrstu naknade uzeti kao osnov za utvrđivanje visine štete. Ta dilema je riješena odredbom člana 60 Zakona kojom je određeno da vlasnik žiga, može ugovorom o licenci ustupiti pravo korištenja žiga, odnosno prava iz prijave, i to za sve ili samo za neke vrste robe ili usluge.To znači da će se vještaku dati zadata da vještak u svom nalazu utvrdi visinu štete u visini uobičajane naknade koju bi tužitelj ostvario da je po osnovu ugovora o licenci ustupio prava korištenja žiga trećoj osobi i to u period od kada je povreda žiga nastupila pa do održavanja glavne rasprave.
Ukoliko se sve navedene pretpostavke dokažu u toku postupka tužbeni zahtjev će zasigurno biti utemeljen.
Ovaj članak ima za cilj da doprinese da ova vrsta pravne problematike bude što jasnija i jednostavnija za praktičnu primjenu.
Autort: dr.sc.Hrvačić Esad
